POJEZIERZE MAZURSKIE I LITEWSKIE

POJEZIERZE MAZURSKIE I NIŹ STAROPRUSKA

Od północy graniczy z Niziną Staropruską a od wsch. z Pojezierzem Litewskim. 7 mezoregionów: Poj. Olsztyńskie, Poj. Mrągowskie, Krainę Wielkich Jezior Mazurskich, Krainę Węgorapy, Wzgórza Szeskie, Poj. Ełckie i Równinę Mazurską. Rzezba: połączenie rozległych płaszczyzn jezior o nieregularnych kształtach, lasów, licznych pagórków i pól. Liczne skupiska moren czołowych o dużych wysokościach i stromych zboczach (najwyższe z nich to Dylewskie Góry 312 m n.p.m. i Wzniesienia Elbląskie 148 m n.p.m.),

PRZYRODA: Mazurski PK 40.000ha, W obrębie parku znajduje się 5 rezerwatow: "Krutynia" Rezerwat ornitologiczny "Jezioro Łuknajno"; "Jezioro Siedmiu Wysp, Rezerwat "Torfowisko Spytkowo"; Rezerwat J.Dobskie; Rezerwat Las Warminski; Rez. J. Nidzickie ;Rezerwat przyrody nieożywionej "Głazowisko Fuledzki Róg" (zachowało się tu wiele głazów narzutowych. Są to przeważnie granity, porfiry i kwarcyty); Puszcza Piska, Puszcza Nidzicka. W zachodniej części Pojezierza Olsztyńskiego są Lasy Taborskie; Puszcza Borecka "Kraina Tysiąca Jezior".

Największy w Polsce zespół połączonych kanałami jezior o łącznej powierzchni 302 km2 i o wyrównanym zwierciadle na wysokości 116mnpm. Połączone zbiorniki wodne dzielą się na trzy grupy: 1)Zespół Mamr o łącznej powierzchni 102,31 km2 (Mamry pn, Święcajty, Kirsajty, Dargin, Dobskie i Kisajno) 2)System jezior i kanałów Niegocin-Tałtowisko: (Niegocin, Tajty, Buwełno, Wojnowo, Jagodne z Górkłem, Szymońskie, Kotek i Tałtowisko) 3)Zespół Śniardwy o pow. 148,46 km2 ( Ryńskie z Tałtami, Mikołajskie, Bełdany, Śniardwy z Sekstami i Kaczorajnem, Warnołty i Tyrkło)

KULTUROWE: Olsztyn gotycki zamek kapituły warmińskiej obecnie Muzeum Warmii i Mazur, katedra św. Jakuba z XVI, Wysoka Brama z końca XIV wieku, potoczna nazwa zachowanej Wieży Bramy Górnej oraz spichlerz szachulcowy z przełomu XVIII/ XIX wieku Olsztynek skansen budownictwa ludowego Warmii i ziemi Mazurów Bisztynek Biskupi Kamień, zwany też Diabelskim Lidzbark Warmiński gotycka rezydencja obronna Warmii, siedziba biskupów warmińskich, czworoboczny zamek (1350-1400) z arkadowym dziedzińcem (Muzeum Warmińskie), Wysoka Brama z XIV w, rozbudowana, w pobliżu Krzyżowa Góra- ośr sportów zimowych Gierłoż bunkry Hitlera, schrony przeciwlotnicze, swoja elektrownia, kotłownia, lotnisko. Tu 20 lipca 1940 miał miejsce nieudany zamach na Hitlera Giżycko. Zachowało się tu jedno ze skrzydeł Zamku Krzyżackiego z XV wieku, fortyfikacje twierdzy Boyen, drewniany, most obrotowy na Kanale Łuczańskim z 1848 - zabytek techniki. Jest on jednym z dwóch takich obiektów w Europie, przystań żeglugi śródlądowej Orzysz- dawniej karna jednostka wojskowa Mrągowo ratusz z XV wieku i gotycki kościół, Wzgórze Czterech Wiatrów -doskonały punkt widokowy, Festiwale Muzyki Country Mikołajki ośr turystyki i żeglarstwa, niedaleko wieś Popielno (hodowla tarpanów) Święta Lipka znajduje się przepiękny, barokowy kościół i klasztor Jezuitów XVIIw Żółty otoczony odpustowymi krużgankami z cenną polichromią i pięknie kutą bramą Reszel zamek bpów warmińskich, wieża - pkt widokowy, 15 kapliczek drogi różańcowej usytuowano na drodze ze Św. Lipki Szytno Muzeum Mazurskie z górującą wieżą Juranda

POJEZIERZE LITEWSKIE

PRZYRODNICZE: Wigierski PN symbolem jest Bóbr, J.Wigry. W samym środku parku na płw są zabudowania klasztoru Kamedułów (XVII w z woli Jana Kazimierza do 1800r.) Ten pustelniczy zakon pozostawił po sobie kościół i domki pustelnicze tzw. eremy Suwalski PK tu zabytek architektury molenna staroobrzędowców w Wodziłkach Puszcza Romincka 5 Rezerwatów, zimą są tu świetne warunki narciarskie, Puszcza Augustowska, rzeka. Czarna Hańcza dopływ Niemna, przepływa przez J. Hańcza i J.Wigry, włączona w system Kanału Augustowskiego, popularny szlak kajakowy

KULTURA: Augustów Muzeum Kanału Augustowskiego, port żeglugi Augustowskiej, dom wycieczkowy z 1939 (proj. Maciej Nowicki, światowej sławy architekta, twórcy gmachu ONZ) Gołdap "Zakopane północy" na Gołdapskiej Górze jest wyciąg narciarski, skocznia i tor saneczkowy, w okolicy Szeska Góra (309 mnpm)Suwałki w pobliżu cmentarzysko Jaćwingów Sejny kościół podominikański z Madonną Szafkową (jedna z 5 got. rzeźb tego typu w Europie a 3 w Polsce, wprost trzeba spróbować ciasta wypiekanego na rożnie nad wolnym ogniem Sękacz Kanał Augustowski proj. gen. I Pradzyńskiego, (powstanie listopadowe) umożliwiał połączenie wodne Królestwa z Bałtykiem z pominieciem Prus Wschodnich, śluza Przewięź oryginalna konstrukcja z 1826-27 Giby pomnink-głazowisko poświęcony pamięci ofiar NKWD w lipcu 45 Dowspuda portyk pałacowy z XIX (pałac nieistnieje, był w stylu neogot angielskiego miał kształt odwróconej litery T (fundator Ludwik Pac. Przysłowie: "Wart Pac pałaca, a pałac Paca")